Intern salderen? Beoordelingskader gewijzigd voor projecten vanaf 2020

De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: “Afdeling”) heeft op 18 december 2024 een koerswijziging bekendgemaakt in haar rechtspraak met betrekking tot intern salderen. De koerswijziging ziet op het beoordelingskader van de vergunningplicht van natuurvergunningen waarbij intern wordt gesaldeerd.

Wat is intern salderen?

Intern salderen is het inzetten van reeds gerealiseerde stikstofuitstoot bij een nieuw project. Een bedrijf kan zodoende een nieuw project, waarbij sprake is van stikstofuitstoot, starten doordat het bedrijf met andere stikstofuitstoot stopt. De ene uitstoot wordt binnen het eigen bedrijf met de andere uitstoot uitgeruild. Gedacht kan worden aan het verduurzamen van de bedrijfslocatie of het houden van een ander diertype.

Waarom is de rechtspraak gewijzigd?

De rechtspraak is gewijzigd in verband met de rechtspraak van het Hof van Justitie in Luxemburg en de uitspraken van rechtbanken die niet met elkaar overeen kwamen.

Wat is er veranderd?

Als een bedrijf een project (uitbreiding of wijziging) wil realiseren moet het bedrijf op grond van het natuurbeschermingsrecht onderzoeken of de uitbreiding/wijziging significante gevolgen heeft voor beschermde natuurgebieden. De zogenoemde voortoets. Kunnen significante gevolgen niet worden uitgesloten? Dan moet het bedrijf onderzoeken of de uitbreiding/wijziging de beschermde natuur aantast. Dit is de passende beoordeling.

Eerder mocht het bedrijf intern salderen bij de voortoets. Oftewel, de uitstoot van het oude project wegstrepen bij het onderzoeken van de uitstoot van het nieuwe project. Dit is gewijzigd. Een bedrijf mag nu bij de voortoets alleen nog kijken naar de gevolgen van het nieuwe project zelf.

Intern salderen mag nog wel bij de passende beoordeling. Allereerst moet het bedrijf inzichtelijk maken wat de referentiesituatie is. Heeft het bedrijf een natuurvergunning? Dan is de referentiesituatie dat wat op grond van de natuurvergunning aanwezig is of had mogen zijn. Heeft het bedrijf een milieutoestemming? Dan is de referentiesituatie dat wat is vergund en feitelijk aanwezig is. Structureel niet-gebruikte ruimte in de milieutoestemming valt buiten de referentiesituatie. De referentiesituatie mag worden weggestreept tegen de gevolgen van het nieuwe project.

Welke gevolgen heeft dit?

De mogelijkheden om intern te salderen zijn hiermee beperkter geworden. Ook zal nagenoeg altijd een vergunningplicht zijn bij een voorgenomen project en moet een passende beoordeling worden gemaakt.

Terugwerkende kracht

Het nieuwe beoordelingskader geldt direct én heeft ook invloed op eerder gerealiseerde projecten. Het nieuwe beoordelingskader heeft terugwerkende kracht tot 2020. Dit wil zeggen dat alle projecten die vanaf 1 januari 2020 hebben plaatsgevonden en waarbij intern is gesaldeerd alsnog beoordeeld moeten worden op hun vergunningplicht. Bedrijven doen er verstandig aan dit te controleren.

De overgangstermijn

Voor projecten die zijn gestart tussen 1 januari 2020 en 1 januari 2025 geldt een overgangstermijn tot 1 januari 2030. In deze periode kunnen bedrijven hun vergunningplicht inventariseren. Provincies kunnen gedurende deze termijn niet handhaven op voortzetting van de activiteit zonder vergunning, maar provincies mogen wel maatwerkvoorschriften stellen ter voorkoming van verslechtering van Natura2000 gebieden.

Heeft u uw bedrijf uitgebreid of gewijzigd na 1 januari 2020? En heeft dit mogelijk invloed op de beschermde natuur? Dan adviseren wij u om uw vergunningplicht (nogmaals) te checken.