Met ingang van 1 juli 2016 is de wet Huis voor Klokkenluiders in werking getreden. Werkgevers die in de regel tenminste 50 werknemers in dienst hebben, zijn verplicht een klokkenluidersregeling vast te stellen.
De nieuwe wet is bedoeld om onderdak te bieden aan werknemers die (een vermoeden van) een misstand willen melden, maar binnen hun bedrijf niet of onvoldoende worden gehoord. Tevens biedt de nieuwe wet rechtsbescherming aan werknemers die een misstand of een vermoeden daarvan willen melden.
In verband met de invoering van de nieuwe wet wordt een zgn. Huis voor Klokkenluiders ingevoerd. Dat huis is een onderdeel van de Nationale Ombudsman en bestaat uit twee onderdelen:
De afdeling Advies kan werknemers informeren over hun rechten en plichten en over de stappen die zij kunnen nemen bij het vermoeden van een misstand.
De afdeling Onderzoek kan op verzoek van een werknemer of op eigen initiatief daadwerkelijk onderzoek doen naar het vermoeden van een misstand bij een werkgever. Ook heeft de afdeling Onderzoek als taak onderzoek te doen naar de wijze waarop een werkgever zich heeft gedragen naar aanleiding van een melding van een vermoeden van een misstand. De werkgever is verplicht mee te werken aan zo’n onderzoek. De afdeling Onderzoek stelt een rapport op van haar bevindingen. Dat rapport kan openbaar worden gemaakt.
Zoals hiervoor al genoemd, zijn werkgevers met meer dan 50 werknemers verplicht een klokkenluidersregeling vast te stellen. Die regeling moet ter instemming aan de ondernemingsraad worden voorgelegd. In die regeling moet in ieder geval het volgende worden vastgelegd:
Een vermoeden van misstand moet eerst intern door de werknemer worden gemeld. Als de melding van een werknemer niet naar behoren wordt behandeld, kan hij terecht bij het Huis voor Klokkenluiders. Er zijn situaties denkbaar dat van een werknemer niet kan worden verwacht dat hij een vermoeden van een misstand bij zijn werkgever meldt. Alleen in dat geval kan bij direct bij het Huis voor Klokkenluiders terecht.
Het belang van een goede interne regeling is groot, zowel voor werkgevers met meer dan 50 werknemers, maar zeker ook voor werkgevers die minder dan 50 werknemers in dienst hebben. Immers, indien er sprake is van een vermoeden van een misstand, is het heel wenselijk dat dit binnen de eigen organisatie kan worden besproken én opgelost. Het naar buiten brengen van een vermoeden van een misstand kan mogelijk veel (reputatie)schade meebrengen voor zowel de werkgever als de werknemer en daar is niemand bij gebaat.
Uit de praktijk is gebleken dat klokkenluiders vaak het kind van de rekening zijn. Na de melding van een vermoeden van een misstand verliezen zij hun baan en kunnen nergens meer aan de slag. Daarom biedt de nieuwe wet de klokkenluiders ook rechtsbescherming. Een werknemer die een melding doet van een vermoeden van een misstand mag niet vanwege zijn melding worden benadeeld in zijn positie. Daarbij kan onder andere worden gedacht aan ontslag, overplaatsing, het weigeren van een overplaatsingsverzoek, het onthouden van een salarisverhoging of het afwijzen van verlof. Deze bescherming geldt tijdens en na de behandeling van zijn melding.
De werknemer kan alleen een beroep doen op rechtsbescherming indien:
Maar wanneer is er nu sprake van een vermoeden van een misstand? Onder andere kan worden gedacht aan situaties waarbij sprake is van strafbare feiten, schending van wettelijke voorschriften of gevaar voor personen, volksgezondheid en milieu. Maar ook aan situaties waarin sprake is van onbehoorlijk handelen of nalaten die het goed functioneren van de organisatie in gevaar brengt.
Het opstellen van een interne klokkenluidersregeling is belangrijk. Wij kunnen u helpen met het opstellen van een op maat gemaakte klokkenluidersregeling die voldoet aan de wettelijke vereisten. Hebt u vragen of wilt u onze hulp inschakelen, neemt u dan gerust contact met ons op.
Auteur: mr. M.A. (Martijn) Kerkdijk
E-mail: makerkdijk@benthemgratama.nl
Tel: 038 – 4280088