Het is nog altijd aan de orde van de dag in de bouwwereld: vertragingen in het bouwproces. Deze vertragingen kunnen het gevolg zijn van diverse oorzaken. Denk bijvoorbeeld aan materiaaltekorten, een tekort aan personeel, trage besluitvorming door de overheid en/of het in gebreke blijven van de opdrachtgever. Niet zelden leiden deze vertragingen tot extra kosten voor opdrachtgevers én aannemers. Vragen die hierbij kunnen spelen zijn voor wiens risico de opgelopen vertraging komt en – in het verlengde daarvan – voor wiens rekening de extra kosten komen. Maar een wellicht nog belangrijkere vraag is op welke wijze vertragingen het beste voorkomen kunnen worden.
Risicoverdeling in overeenkomst en/of algemene voorwaarden
Voor het beantwoorden van de vragen voor wiens risico een vertraging komt en voor wiens rekening de als gevolg hiervan gemaakte extra kosten komen, is in de eerste plaats van belang om vast te stellen of opdrachtgever en aannemer (schriftelijke) afspraken hebben gemaakt over de gevolgen van een eventuele vertraging en, zo ja, wat deze afspraken inhouden. Deze afspraken kunnen zijn vastgelegd in de overeenkomst van aanneming van werk zelf, maar ook in eventueel van toepassing verklaarde algemene voorwaarden. Zo bevatten de UAV 2012 en de AVA 2013 diverse regelingen in het geval zich vertragingen voordoen tijdens het bouwproces.
Indien de vertraging bijvoorbeeld tot gevolg heeft dat de overeengekomen bouwtijd c.q. opleverdatum niet wordt gehaald, heeft op grond van de AVA 2013 en de UAV 2012 de hoofdregel te gelden dat de aannemer het risico draagt van de vertraging. In dat geval is de aannemer in beginsel namelijk een boete verschuldigd aan de opdrachtgever ter hoogte van € 40,00 per werkdag (artikel 10 lid 3 AVA 2013) c.q. heeft de opdrachtgever recht op een korting op de aanneemsom ter hoogte van in beginsel € 60,00 per werkdag (paragraaf 42 van de UAV 2012). Dat er daadwerkelijk schade is geleden, hoeft de opdrachtgever in beginsel niet aan te tonen.
De boete is niet verschuldigd c.q. geen recht op de korting bestaat indien de overschrijding van de overeengekomen bouwtijd c.q. opleverdatum het gevolg is van onder meer overmacht en voor rekening van de opdrachtgever komende omstandigheden (artikel 10 lid 2 AVA 2013 en paragraaf 8 lid 5 UAV 2012). In die gevallen heeft de aannemer namelijk recht op verlenging van de overeengekomen bouwtijd c.q. opleverdatum. Gedurende deze verlenging is de boete c.q. korting niet verschuldigd.
Daarnaast kent de AVA 2013 een specifieke regeling voor die gevallen waarin de aannemer vertragingsschade leidt als gevolg van factoren waarvoor de opdrachtgever verantwoordelijk is. De aannemer heeft alsdan recht op vergoeding van deze schade (artikel 10 lid 6 AVA 2013). Een gelijk resultaat kan worden bereikt middels paragraaf 6 lid 15 UAV 2012. Let wel: als aannemer dient u het bestaan van schade en de omvang van deze schade te bewijzen.
Risicoverdeling op grond van de wet
Voor die gevallen waarbij geen risicoverdeling is opgenomen in de overeenkomst van aanneming van werk of in de algemene voorwaarden, kan tot eenzelfde resultaat als hierboven omschreven worden geconcludeerd op grond van wettelijke bepalingen.
Zo is een partij verplicht om de schade van de andere partij te vergoeden indien deze partij tekort schiet in de nakoming van zijn verplichtingen uit de overeenkomst van aanneming van werk. Indien bijvoorbeeld een opleverdatum is afgesproken én deze opleverdatum wordt overschreden (een tekortschieten derhalve), dan is de aannemer in beginsel gehouden om de schade van de opdrachtgever te vergoeden (artikel 6:74 BW). Wel dient de opdrachtgever zowel het bestaan van schade als de omvang hiervan te bewijzen.
Anderzijds is de aannemer in dit voorbeeld niet gehouden tot schadevergoeding indien de overschrijding van de opleverdatum hem niet kan worden toegerekend (artikel 6:74 lid 1 en artikel 6:75 BW). Anders gezegd: ook op grond van het wettelijk kader kan de aannemer zich erop beroepen dat er sprake is van overmacht (eventueel bestaande uit een aan de opdrachtgever toe te rekenen omstandigheid).
Daarnaast kan ook de aannemer zich op het bepaalde in artikel 6:74 BW beroepen indien de vertraging is ontstaan als gevolg van de omstandigheid dat de opdrachtgever tekort schiet in de nakoming van zijn verplichtingen. Voor een geslaagd beroep van de aannemer op dit artikel is het dan wel vereist dat i) de overeenkomst verplichtingen bevat voor de opdrachtgever (bijvoorbeeld het tijdig aanleveren van stukken), ii) welke verplichting door de opdrachtgever niet is nagekomen en iii) waardoor de aannemer schade leidt. Tot slot zal ook in dit kader het bestaan van schade en de omvang hiervan bewezen moeten worden.
Voorkomen is beter dan genezen
Ondanks het feit dat de AVA 2013, de UAV 2012 en de wet diverse regelingen bevatten die toegepast kunnen worden in geval van vertragingen tijdens het bouwproces, zien wij vaak dat er discussies ontstaan tussen de betrokken partijen over de juiste toepassing van die regelingen. Want: wanneer is er bijvoorbeeld sprake van overmacht, welke omstandigheden komen voor rekening van de opdrachtgever en wat indien er meerdere oorzaken ten grondslag liggen aan de vertraging?
Om deze discussies te voorkomen doet u er als aannemer goed aan om de diverse mogelijke oorzaken van vertraging in de overeenkomst van aanneming van werk te omschrijven alsmede om vast te leggen voor wiens risico de vertraging komt en wat het gevolg daarvan dient te zijn.
Nog beter is vanzelfsprekend om de vertraging zelf te voorkomen. Voor het verwezenlijken van onder meer dat doel is door vertegenwoordigers van opdrachtgevers en opdrachtnemers, planningsdeskundigen en deskundigen die gespecialiseerd zijn in het inzichtelijk maken van de gevolgen van vertraging en verstoring een leidraad opgesteld, te weten: de Leidraad Vertraging en Verstoring. In deze leidraad zijn praktische handvatten gegeven voor de praktijk om vertragingen in het bouwproces te voorkomen en om – in voorkomend geval – gezamenlijk tot een oplossing te komen. Download de leidraad.
Heeft u vragen naar aanleiding van deze blog of anderszins? Neem gerust contact op met ons Team Bouw & Vastgoed. Wij helpen u graag verder.
auteur:
Judith van der Vinne
038 4280077
jvandervinne@benthemgratama.nl