Op 7 september 2022 deed de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: ‘de Afdeling’), de hoogste bestuursrechter, uitspraak over vergunningverlening met betrekking tot emissiearme melkveestallen op grond van de Wet natuurbescherming. In drie zaken komt de Afdeling tot het oordeel dat de rekenwaarden (zogenoemde emissiefactoren), die in de praktijk bij deze stallen worden gebruikt, te weinig zekerheid bieden over de stikstofuitstoot en de daardoor te verwachten natuurschade. Uit onderzoek blijkt namelijk dat de stikstofuitstoot uit emissiearme stallen waarschijnlijk hoger is dan waarvan in de regelgeving wordt uitgegaan.
Wat ging aan de uitspraak vooraf?
In 2020 had het college van gedeputeerde staten van Utrecht aan drie melkveehouderijen een vergunning verleend op grond van de Wet natuurbescherming (hierna: ‘natuurvergunning’) voor de bouw van nieuwe melkrundveestallen. In de melkrundveestallen zou gebruik worden gemaakt van emissiearme stalsystemen.
Meer specifiek betrof het een ligboxenstal met roostervloer voorzien van cassettes in de roosterspleten en mestschuif (type A 1.13) en een ligboxenstal met roostervloer voorzien van een rubber toplaag en bevestigingsnokken met een geprofileerd oppervlak, kunststof kleppen in de roosterspleten en een mestschuif (type A 1.28).
Voor de berekening van de stikstofemissie uit stalsystemen zijn in de bijlage bij de Regeling ammoniak en veehouderij (hierna: ‘Rav’) emissiefactoren opgenomen. Twee natuurorganisaties ondernamen juridische stappen tegen de verleende natuurvergunningen omdat zij op basis van twee onderzoeken van oordeel zijn dat de daadwerkelijke stikstofuitstoot van de emissiearme stalsystemen wordt onderschat.
Oordeel van de Afdeling
De Afdeling komt, net als de rechtbank, tot de conclusie dat uit de onderzoeken volgt dat de emissiefactoren uit de Rav voor emissiearme stallen in de melkveehouderij de werkelijke stikstofemissie van deze stalsystemen waarschijnlijk onderschatten. De Afdeling oordeelt dat nader onderzoek moet uitwijzen welke factoren van belang zijn naar de goede werking van de systemen. Zolang twijfel bestaat over de juistheid van de emissiefactor, kunnen de emissiefactoren uit de Rav voor stalsystemen A 1.13 en A 1.28 niet zonder meer worden gehanteerd.
Het Europese recht staat niet toe dat een natuurvergunning wordt verleend als er geen zekerheid bestaat over de significante gevolgen van een activiteit op de beschermde natuur. Gevolg van het oordeel van de Afdeling is dat voor de activiteit een passende beoordeling moet worden maakt om tot vergunningverlening over te gaan.
Waarom emissiearme stalsystemen?
Emissiearme stalsystemen zijn van belang voor de reductie van stikstofemissies uit de melkveehouderij. Voor emissiearme stalsystemen in de melkveehouderij zijn lagere emissiefactoren opgenomen dan voor traditionele stalsystemen. Die reductie is nodig om de stikstofdeposities op Natura 2000-gebieden te verminderen. Bovendien maken deze stalsystemen het in sommige gevallen mogelijk dat bedrijven groeien zonder dat de stikstofemissies toenemen.
Is het verkrijgen van een natuurvergunning bij het realiseren van een nieuwe stal of het uitbreiden van een stal geheel onmogelijk?
Nee, dat is niet het geval.
De uitspraken hebben op dit moment enkel tot gevolg dat emissiefactoren voor bovenvermelde typen stallen niet meer mogen worden gebruikt voor het verlenen van natuurvergunningen.
De aanvrager van een natuurvergunning kan met een zogenoemde ‘passende beoordeling’ in kaart brengen dat zijn stalsysteem geen schade berokkent aan de (beschermde) natuur. Indien de uitkomsten van een dergelijke beoordeling positief zijn kan een natuurvergunning, al dan niet onder voorwaarden, worden verleend.
De ministers hebben inmiddels reactie gegeven op de gevolgen van de uitspraak.
Heeft u naar aanleiding van de uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State vragen? Neem contact op met onze specialisten.
auteur:
Jop van Heijningen
jvanheijningen@benthemgratama.nl
+31 (0)6 822 552 88
auteur:
Jasminke Meester
jhmeester@benthemgratama.nl
+31 (0)6 820 539 52