Een zieke werknemer heeft twee jaar lang recht op doorbetaling van zijn loon tijdens ziekte. Maar hoe zit dat nu als een zieke werknemer tijdens zijn ziekte gedwongen opgenomen wordt op een psychiatrische afdeling? En hoe zit het als hij gedetineerd wordt in verband met (de verdenking van) een strafbaar feit? Behoudt de werknemer in deze gevallen recht op loon of niet?
De eerste vraag heeft de kantonrechter Zutphen op 27 februari 2024 beantwoord. In die kwestie speelt het volgende.
Een werknemer van Saint-Gobain Abrasives (een fabrikant van schuurmiddelen) is op 11 juli 2022 arbeidsongeschikt geraakt ten gevolge van (ernstige) psychische klachten. Ongeveer een half jaar later vindt er bij werknemer thuis een incident plaats, waarbij werknemer zijn echtgenote heeft aangevallen. Na dit incident is werknemer in voorlopige hechtenis genomen. De werkgever besluit vervolgens om met ingang van 1 januari 2023 het loon van werknemer stop te zetten. Op 16 februari 2023 wordt de voorlopige hechtenis van werknemer geschorst en start een klinische behandeling op een penitentiair psychiatrische afdeling. In de strafprocedure oordeelt de strafrechter dat de werknemer ontoerekeningsvatbaar was toen hij zijn echtgenote aanviel. De strafrechter ontslaat de werknemer van alle rechtsvervolging en legt hem tbs op met als voorwaarde (voortzetting van) de behandeling op de penitentiair psychiatrische afdeling. Uiteindelijk is de werknemer op 11 december 2023 weer thuisgekomen. Kort nadat werknemer weer thuiskomt, start hij een procedure tegen zijn werkgever en vordert hij (achterstallig) loon.
De kantonrechter stelt voorop dat een werknemer, als hij geen arbeid verricht, als uitgangpunt toch recht heeft op loon, tenzij het niet verrichten van arbeid in redelijkheid voor rekening van de werknemer komt (artikel 7:628 BW). De vraag is dus of in dit geval sprake het niet verrichten van arbeid in redelijkheid voor rekening van de werknemer behoort te komen. De kantonrechter vindt van niet, omdat de (psychische) ziekte van de werknemer de aanval richting zijn echtgenote heeft veroorzaakt. De voorlopige hechtenis en de opname op de penitentiair psychiatrische afdeling is daarmee het waarschijnlijke gevolg van de ziekte, zo oordeelt de kantonrechter.
De werkgever moet in dit geval dus het loon doorbetalen.
Maar hoe zit dat nu als het niet gaat om opname op de penitentiair psychiatrische afdeling, maar om ‘normale’ detentie?
Deze tweede vraag heeft het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden op 3 maart 2015 beantwoord. In die kwestie ging het om het volgende.
Een medewerker Schadeservice van Achmea heeft zich op 30 september 2013 vanwege psychische klachten ziekgemeld. Op 2 oktober 2013 is werknemer in hechtenis genomen, omdat zij verdacht werd van een misdrijf dat heeft geleid tot het overlijden van haar twee kinderen. Wat er precies gebeurd is, blijft onduidelijk. De werkgever besluit uiteindelijk met ingang van 1 mei 2014 het loon van werknemer stop te zetten. De werknemer heeft vervolgens doorbetaling van loon tijdens ziekte gevorderd. De kantonrechter heeft de vordering van werknemer afgewezen, waarna de werknemer in hoger beroep is gegaan.
Het hof stelt voorop wat het wettelijk uitgangspunt in 2015 nog was, te weten: ‘geen arbeid, geen loon’. Vervolgens overweegt het hof dat de wet (artikel 7:629 BW) een uitzondering op de hoofdregel geeft in geval van ziekte van de werknemer. Echter, omdat de detentie iedere mogelijkheid tot werken fundamenteel verhindert en de detentie dus de primaire oorzaak is van het niet verrichten van de arbeid, geldt de uitzondering niet.
De werkgever hoeft in dit geval het loon dus niet door te betalen.
Of deze uitspraak anders zou zijn onder het huidige recht, waarin de hoofdregel is ‘geen arbeid, wel loon’ is niet zeker. Er is op dit specifieke punt nog geen rechtspraak, voor zover bekend. Wel is bekend dat de wetgever met de aanpassing van het uitganspunt geen inhoudelijke verandering van de risicoverdeling tussen werkgever en werknemer heeft beoogd.
Als er sprake is van samenloop van ziekte met een andere reden waarom een werknemer niet kan werken, heeft de werknemer niet in alle gevallen recht op doorbetaling van loon. De rechtspraak maakt duidelijk dat de werknemer in ieder geval geen recht heeft op doorbetaling van loon als hij tijdens ziekte gedetineerd wordt en dit geen verband houdt met zijn ziekte. In andere gevallen is het onduidelijker. Werkgevers doen er goed aan altijd te laten controleren of wel of geen recht op loon bestaat. Ook is het verstandig en noodzakelijk een eventuele loonstop altijd direct schriftelijk aan de werknemer te bevestigen.
Als u vragen hebt over dit onderwerp kunt u altijd contact opnemen met een van de advocaten van ons team Arbeidsrecht.
auteur:
Lex Takkenberg
ltakkenberg@benthemgratama.nl
+31 (0)6 234 300 20