Negatieve uitlatingen in bijvoorbeeld kranten, tv-uitzendingen, op internetfora of sociale mediakanalen, zijn makkelijk geplaatst, maar kunnen grote gevolgen hebben voor degene waarover het gaat. Wat als iemand zich in het openbaar negatief over jou of jouw bedrijf uitlaat? Is daar tegen op te treden?
Twee grondrechten spelen hierbij een rol. Enerzijds het recht op vrije meningsuiting van degene die de uitlating doet. Anderzijds het recht op eerbiediging van de eer en goede naam van degene op wie de uitlating betrekking heeft. Per geval moet worden bepaald welk grondrecht in die specifieke situatie en omstandigheden zwaarder moet wegen en dus voor moet gaan.
Een rechter zal eerst beoordelen of het gaat om (i) een feitelijke bewering of beschuldiging of (ii) een negatief waardeoordeel of negatieve mening. Hierbij is van belang hoe de uitlating is gepresenteerd. Woorden zoals “naar mijn mening” of “ik vind”, duiden op een presentatie van een waardeoordeel of mening. Een waardeoordeel of mening is minder snel onrechtmatig dan een feitelijke bewering of beschuldiging. Zo oordeelde de rechter dat de uitlatingen van getuigen tijdens de Holleeder-processen die waren openomen in het boek ‘De Holleeders,’ niet waren gepresenteerd als feiten. Het was duidelijk aangegeven dat het gaat om de verklaringen van de getuigen. De rechter oordeelde dat de persvrijheid in dit geval het zwaarste woog en de uitlatingen dus niet onrechtmatig waren.
De rechter zal eerst toetsen of de uitlating steun vond in de feiten op het moment dat de uitlating is gedaan. Daarnaast zal de rechter bij de weging welk grondrecht in dit geval moet voorgaan, verschillende aspecten meewegen.
Zo oordeelde de rechter over het artikel in NRC “Rabo stopt Noorse broeders”, dat de uitlatingen niet onrechtmatig waren omdat voldoende gelegenheid was gegeven voor wederhoor, de uitlatingen niet onnodig diffamerend waren en bijdroegen aan het maatschappelijke debat. In een ander artikel in NRC werd langdurig seksueel overschrijdend gedrag van een hoogleraar aan de orde gesteld. Ook over dat artikel oordeelde de rechter dat het een bijdrage levert aan het publieke debat. Daarnaast woog mee dat de hoogleraar een publieke figuur is door zijn positie in de maatschappij. Dat laatste werd ook geoordeeld over Onno Hoes en een Eerste Kamerlid en zelfs over een leidinggevende van een grote taxionderneming. Een publiek figuur moet meer over zich heen laten komen dan een niet publiek persoon.
Ook de ernst van de beschuldigingen is van belang. In een biografie over Johan Cruijff stond dat hij zich jaarlijks een miljoen heeft laten uitbetalen door de Johan Cruijff Foundation. Daarover oordeelde de rechter dat dit een ernstige beschuldiging is en die ernst een extra verantwoordelijkheid meebrengt op controle van de juistheid ervan. De rechter oordeelde dat wederhoor had moeten plaatsvinden en bestempelde de uitlating als onrechtmatig.
Tot slot kan een rol spelen hoe de uitlatingen zijn ingekleed en welk gezag het medium heeft waarin de uitlatingen zijn gedaan. Zo zal een landelijk dagblad door de lezer eerder als betrouwbaar worden gehouden dan een roddelblad. In bijvoorbeeld een cabaretvoorstelling of satire zal een uitlating eerder toelaatbaar zijn dan in een serieuze talk show.
Ziet u of uw onderneming zich geconfronteerd met negatieve uitlatingen die naar u meent onrechtmatig zijn? Advocaten van Benthem Gratama Advocaten voorzien u graag van advies over de (on)rechtmatigheid en kunnen u bijstaan als wordt besloten vervolgstappen te ondernemen.
auteur:
Lindy Burgman
038 428 00 71
ljburgman@benthemgratama.nl