De meeste ondernemingen in de bouwsector hanteren algemene voorwaarden. In de praktijk gebeurt het vaak dat beide contractspartijen naar hun eigen algemene voorwaarden verwijzen; de ene partij beroept zich in de offerte op haar leveringsvoorwaarden, terwijl opdrachtgever in zijn opdrachtbevestiging zijn inkoopvoorwaarden van toepassing verklaart. Welke algemene voorwaarden zijn dan van toepassing en welke niet? Deze situatie staat bekend als de ‘battle of forms’. Hoe komt u als ‘winnaar’ uit deze strijd?
In de wet is bepaald dat in een dergelijk geval aan de tweede verwijzing – in dit geval de verwijzing in de bevestigingsbrief – geen werking toekomt. De algemene voorwaarden waarnaar als eerste is verwezen – in dit geval de verwijzing in de offerte – zijn dus van toepassing. Dit wordt de ‘first shot rule’ genoemd.
De situatie is anders indien in de tweede verwijzing (bevestigingsbrief) de toepasselijkheid van de in de eerste verwijzing (offerte) aangegeven algemene voorwaarden uitdrukkelijk van de hand worden gewezen. In dat geval zijn de algemene voorwaarden van toepassing waarnaar in de tweede verwijzing is verwezen.
Enkel het van toepassing verklaren van de eigen voorwaarden wordt niet gezien als uitdrukkelijk van de hand wijzen. Ook een standaard beding in de eigen voorwaarden of een voorgedrukte zin op briefpapier waarin de toepasselijkheid van andere dan de eigen algemene voorwaarden al dan niet ‘uitdrukkelijk’ wordt afgewezen, zal in de meeste gevallen niet als zodanig worden aangemerkt.
Op het eerste gezicht overzichtelijk, de praktijk blijkt -zoals meestal- weerbarstiger.
Twee partijen hebben een overeenkomst gesloten tot koop en levering van industriële kettingen met een specifieke smering. Vast staat dat in een bespreking tussen partijen op 16 september 2011 uitdrukkelijk aan de orde is geweest welke algemene voorwaarden van toepassing zouden zijn op een eventueel te sluiten overeenkomst. Tijdens deze bespreking geeft de koper namelijk aan dat een eventuele koopovereenkomst gesloten wordt onder toepassing van zijn inkoopvoorwaarden. De verkopende partij wil die inkoopvoorwaarden eerst zien om te beoordelen of zij daarmee akkoord kan gaan. Om die reden stuurt de koper zijn voorwaarden per e-mail (21 september 2011) toe aan de verkoper.
Op 21 september 2011 volgt een e-mail van verkoper aan koper, met daarin een offerte voor de bewuste kettingen. In zowel de offerte als in de e-mail verklaart verkoper zijn leveringsvoorwaarden van toepassing en zendt deze daarbij mee. Tevens staat onderaan de begeleidende e-mail de standaard tekst:
“Op al onze offertes […] zijn onze algemene voorwaarden, welke wij u hebben doen toekomen, van toepassing. […] Uitdrukkelijk worden andersluidende voorwaarden afgewezen.”
Vervolgens plaatst koper medio oktober en november 2011 de bestellingen van de bewuste kettingen bij verkoper. Onderaan die schriftelijke bestellingen staat de standaard tekst:
“Toepasselijkheid van door u gehanteerde algemene voorwaarden is uitdrukkelijk uitgesloten […] Op onze inkopen zijn de Algemene Inkoopvoorwaarden […] van toepassing.”
De specifieke smering op de kettingen (b)lijkt in de praktijk ver onder de maat. Koper lijdt schade en vordert van verkoper betaling van ruim € 145.000,– aan schadevergoeding. Ter afwering van deze stevige claim beroept verkoper zich op haar leveringsvoorwaarden, waarin iedere aansprakelijkheid behoudens opzet of bewuste roekeloosheid, wordt uitgesloten.
De vraag is nu welke algemene voorwaarden van toepassing zijn: die van de koper of die van de verkoper? In deze zaak oordeelt het gerechtshof dat de verkoper in zijn e-mail van 21 september 2011 op juiste wijze de voorwaarden van de koper van de hand heeft gewezen. De voorwaarden van verkoper zijn daarmee van toepassing op de overeenkomst.
Alhoewel de e-mail van 21 september 2011 een standaard tekst bevat, hecht het gerechtshof veel waarde aan het feit dat partijen hebben gesproken c.q. onderhandeld over de algemene voorwaarden. Het gerechtshof is van mening dat het voor de koper zonder meer duidelijk had moeten zijn dat de verkoper niet akkoord ging met de toepasselijkheid van de toegezonden inkoopvoorwaarden van de koper, maar dat de verkoper uitsluitend onder toepassing van haar eigen algemene leveringsvoorwaarden wilde contracteren.
Het gerechtshof kent geen waarde toe aan de nadien door koper gedane schriftelijke bestellingen, waarin ook standaard teksten van dezelfde strekking zijn opgenomen. Het hof acht hier van belang dat de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden tussen partijen na de e-mail van 21 september 2011 niet meer expliciet aan de orde is geweest. Daarmee zijn de leveringsvoorwaarden van toepassing en beroept verkoper zich met succes op de aansprakelijkheidsbeperking uit deze voorwaarden. Vordering koper wordt integraal afgewezen.
De uitgangspunten bij een ‘battle of forms’ lijken eenvoudig. Het voorbeeld laat echter goed zien hoe moeilijk het kan zijn om, als het er daadwerkelijk om spant, u ook daadwerkelijk op uw eigen algemene voorwaarden te kunnen beroepen. Maatwerk hierin geeft vaak te doorslag. Onze specialisten helpen u hierbij graag.
H
eeft u vragen over dit onderwerp? Neem dan gerust contact met ons op.
Op 11, 12 en 13 oktober zijn wij vertegenwoordigd op de vakbeurs
Bouw Compleet Hardenberg 2016
Mocht u in de gelegenheid zijn, kom dan gerust langs bij ons op de stand (nr. 437) in Hal 4 en/of volg onze interactieve workshop:
“Hoezo, onze algemene voorwaarden buitenspel?”
Dagelijks in het kennistheater op de beursvloer om 15.15 uur en 19.15 uur.
Auteur: Mr. J. (Judith) van der Vinne
Tel: 038 428 0077
Email: info@benthemgratama.nl