Per 1 juli 2015 zijn wetswijzigingen in werking getreden die de contractuele positie van makers van auteursrechtelijk beschermde werken ten opzichte van hun exploitanten aanmerkelijk versterkt. De positie van de makers van deze werken wordt versterkt met onder meer de zogenaamde use it or lose it-bepaling en de bestseller-bepaling. In deze bijdrage worden de twee wijzigingen kort toegelicht.
Eerst even terug naar het auteursrecht. Wat is dat ook alweer? Artikel 1 van de Auteurswet geeft de volgende definitie:
“Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.”
De maker van een bepaald werk is exclusief bevoegd om te beslissen over de exploitatie van dat werk en kan anderen beletten om dat werk zonder zijn toestemming te exploiteren. Het werk dat door auteursrecht kan worden beschermd is van uiteenlopende aard. Het kan bijvoorbeeld gaan om boeken, foto’s, liedjes of software. Lees in dit artikel meer over het auteursrecht.
Vaak wordt door een maker van een dergelijk werk, bijvoorbeeld een schrijver, artiest of een fotograaf, een overeenkomst gesloten met een exploitant (bijvoorbeeld een uitgever of een platenmaatschappij) die van de maker – middels een licentie – het recht krijgt om het werk te exploiteren. Ook komt het veelvuldig voor dat de maker zijn rechten zelfs overdraagt aan de exploitant. De maker ontvangt in beide gevallen over het algemeen een vergoeding. Ten tijde van het maken van de afspraken hieromtrent is doorgaans niet duidelijk of het werk succesrijk zal zijn.
Als gevolg van de invoering van de zogenaamde bestseller-bepaling per 1 juli 2015 kan de maker van een dergelijk werk een hogere vergoeding van de exploitant vorderen als zijn werk een onverwacht groot succes (een bestseller) blijkt te zijn. Dit is het geval als er sprake is van een ernstige onevenredigheid tussen de afgesproken vergoeding en de uiteindelijke opbrengst voor de exploitant. Wanneer de maker op grond van de overeenkomst met de exploitant echter reeds kan meedelen in hogere exploitatieopbrengsten, maakt dat de kans op een geslaagd beroep op de bestseller-bepaling kleiner. Uiteindelijk is het in geval van een beroep op deze bepaling aan de rechter om – met inachtneming van de omstandigheden van het geval – de vordering tot betaling van een aanvullende vergoeding te beoordelen.
Per 1 juli 2015 is ook de zogenaamde use it or lose it-bepaling in werking getreden. Als de hiervoor al genoemde exploitant nalaat om het werk van de maker (voldoende) te exploiteren, kan de maker onder omstandigheden zijn recht op het werk terugkrijgen door de overeenkomst met de exploitant geheel of gedeeltelijk te ontbinden. Deze bepaling is voor de exploitant een stok achter de deur om het werk niet op de plank te laten liggen.
In de Auteurswet is zelfs opgenomen dat de maker de ontbinding van de overeenkomst met de exploitant kan inroepen tegen een derde die het werk weer van de exploitant overgedragen had gekregen. De derde-exploitant dient dan mee te werken aan teruglevering van het auteursrecht aan de maker.
De reden voor het invoeren van (onder meer) deze bepalingen, is gelegen in het feit dat de makers bij het sluiten van (exploitatie)overeenkomsten met de exploitanten veelal de zwakkere partij zijn. Bovengenoemde bepalingen versterken de positie van makers van werken en bieden bescherming aan hun intellectuele eigendom.
Heeft u vragen over intellectuele eigendomsrechten, zoals het auteursrecht? Neem vooral eens contact op met onze specialisten op het gebied van Intellectueel Eigendomsrecht. Zij helpen u graag verder.
Auteur: mr. R.J. (Remco) Joustra
T: 038 – 428 00 77
E: info@benthemgratama.nl