Overheden en publiekrechtelijke instellingen zijn verplicht om hun opdrachten aan te besteden. Dit betekent dat opdrachten vooraf bekend worden gemaakt en dat marktpartijen kunnen inschrijven. Het doel van aanbesteden is transparantie, gelijkheid en non discriminatie. Gelijke kansen voor alle ondernemers. Deze doelstellingen zijn lovenswaardig. Toch bestaat soms een negatieve sfeer rond aanbesteden.
Die negatieve sfeer blijkt uit de discussie rond de aanbestedingsplicht voor woningcorporaties. Volgens “Europa” moeten de Nederlandse woningcorporaties hun opdrachten aanbesteden omdat zij publiekrechtelijke instellingen zijn. Volgens de Nederlandse regering zijn woningcorporaties echter geen publiekrechtelijke instellingen en hoeven zij niet aan te besteden. Dit verschil van inzicht heeft eind 2017 geleid tot het starten van een zogenaamde “inbreukprocedure” door Europa jegens Nederland. Een dergelijke inbreukprocedure bestaat uit een fase waarin Nederland de tijd krijgt om te voldoen aan de Europese regelgeving. Zo niet, dan kan de Europese Commissie de kwestie voorleggen aan het Europese Hof.
Een publiekrechtelijke instelling staat- kort gezegd- onder toezicht van de overheid en is om die reden aanbestedingsplichtig. Voorbeelden van publiekrechtelijke instellingen zijn de KNMI en de NOS.
Staan woningcorporaties onder toezicht van de overheid? Het toezicht op woningcorporaties is geregeld in de Woningwet. De Minister van Binnenlandse Zaken en de Autoriteit Woningcorporaties voeren het toezicht uit. Dit toezicht omvat naast het voorkomende toezicht op financiën o.a. ook het risicogericht beoordelen van beleid en beheer, governance, integriteit en rechtmatigheid. De Minister kan ook ingrijpen via een aanwijzingsbevoegdheid. Die aanwijzingsbevoegdheid is echter beperkt en heeft geen betrekking op het plaatsen van opdrachten door woningcorporaties. Daar mag de Minister zich niet mee bemoeien. Deze beperking is opgenomen in de Woningwet en vloeit voort uit een amendement van de Tweede Kamer. Dit amendement biedt de mogelijkheid te ontkomen aan de aanbestedingsplicht. De vraag is of deze kunstgreep soelaas gaat bieden.
Het toezicht op de woningcorporaties is in de Woningwet dermate breed geformuleerd dat sprake lijkt van een publiekrechtelijke instelling. Onze inschatting is dat woningcorporaties in de toekomst rekening moeten houden met een aanbestedingsplicht. Hoe erg is dat? Woningcorporaties zien aanbesteden over het algemeen als een omslachtige procedure die tijd en geld kost.
De algemene doelstellingen van het aanbestedingsrecht zullen door de meeste partijen worden onderschreven. De negatieve sfeer rond aanbestedingen is meer gelegen in de uitvoering van aanbestedingsprocedures en de daaropvolgende gang naar de rechter. Aanbesteden wordt vaak ingewikkelder gemaakt dan het is. De kwaliteit van de aanbestedingsdocumenten is essentieel. Hiervoor geldt: houd het simpel en praktisch. Woningcorporaties hoeven dan niet te vrezen voor omslachtige procedures en rechtszaken naar aanleiding van een aanbesteding.
Woningcorporaties kunnen zich voorbereiden door een duidelijk aanbestedingsbeleid te formuleren en zich goed te laten adviseren over de inhoud van de aanbestedingsdocumenten, bijvoorbeeld door het laten uitvoeren van een juridische check.
Heeft u vragen over aanbesteden of wilt u zich voorbereiden? Neem dan contact op en wij helpen u graag verder. Ook is het mogelijk om een incompany training te verzorgen.
Heleen s’Jacob
038 428 00 77
HnsJacob@benthemgratama.nl