Het leggen van beslag is aan de orde van de dag. Een veel gehoorde opmerking is dan ook: ‘maar dan leg je toch gewoon even beslag?’. Maar zo gewoon is het leggen van beslag niet (meer). In de laatste jaren zijn de eisen aangescherpt.
In dit artikel wordt uitgelegd welke stappen moeten worden gevolgd voor het leggen van beslag:
Een schuldeiser die zijn vordering op de schuldenaar wil incasseren, zal eerst een zogenaamde ‘ executoriale titel’ moeten halen. Dat kan door het aanspannen van een procedure tegen de schuldenaar, waarin wordt verzocht de schuldenaar te veroordelen een bepaald bedrag aan de schuldeiser te betalen. Pas nadat die vordering is toegewezen, kan de schuldeiser zich met behulp van die uitspraak (de executoriale titel) verhalen op het vermogen van de schuldenaar.
Tot het moment dat de schuldeiser over een titel beschikt, kan de schuldenaar zijn vermogen verkopen of (verder) belasten (met bijvoorbeeld een hypotheekrecht), zodat de schuldeiser alsnog met lege handen staat. Om dat te voorkomen, kan de schuldeiser beslag leggen op het vermogen van de schuldenaar om zodoende zijn vordering te ‘verzekeren’. Dit heet een conservatoir beslag.
Overigens kan het leggen van beslag ook als drukmiddel worden gebruikt om de schuldenaar toch te dwingen tot betaling over te gaan of een regeling te treffen.
Voor het leggen van beslag moet er door een advocaat een verzoekschrift worden ingediend bij de voorzieningenrechter van de rechtbank.
In de wet zijn diverse eisen opgenomen waaraan een verzoekschrift tot het leggen van beslag moet voldoen. Daarnaast is door de rechtelijke macht een handleiding opgesteld (de beslagsyllabus), waarin tevens diverse regels zijn opgenomen.
Het is belangrijk dat het verzoek tot het leggen van beslag juist en volledig is en voorzien is van de juiste documentatie, zoals kopieën van overeenkomsten, facturen en aanmaningen. Als u bekend bent met verweren van de schuldenaar tegen uw vordering, dienen die verweren ook te worden benoemd. Ook moet worden opgenomen waarop u beslag wilt leggen. De voorzieningenrechter zal toetsen of er niet minder bezwarende beslagobjecten aanwezig zijn. U kunt zich voorstellen dat een beslag op een onroerende zaak minder bezwarend is dan beslag op een bankrekening. De beslaglegger moet dan ook toelichten waarom is gekozen voor het beslag op de in het verzoekschrift genoemde zaken.
Beslag kan worden gelegd op het volledige vermogen van de schuldenaar. Er wordt het meeste beslag gelegd op inventaris, onroerende zaken en onder banken (dus op de bankrekening van de schuldenaar). Maar beslag kan ook worden gelegd op bijvoorbeeld loon of uitkering.
Als er bijvoorbeeld beslag wordt gelegd op inventaris, dan kan de schuldenaar de inventaris gewoon blijven gebruiken. Hij mag de inventaris alleen niet meer verkopen of bezwaren. Als het nodig is, kan ook worden gevraagd de zaken waarop beslag wordt gelegd, in bewaring te nemen. De betreffende zaken worden dan tijdelijk bij een derde opgeslagen.
Zodra het verzoekschrift bij de rechtbank is ingediend, zal dit in de meeste gevallen direct worden behandeld. De voorzieningenrechter neemt vaak binnen enkele uren een beslissing. Als de voorzieningrechter verlof verleent voor het leggen van beslag, dan worden het verzoekschrift en het verlof aan de deurwaarder verzonden. Die zal vervolgens het beslag leggen. De deurwaarder zal het verzoekschrift, het verlof van de voorzieningrechter en een door hem opgesteld document waarin het beslag wordt aangekondigd, aan de schuldenaar of de derde onder wie beslag wordt gelegd overhandigen (betekenen). Als er beslag wordt gelegd op inventaris van de schuldenaar, zal de deurwaarder ook een lijst opstellen van alle zaken die onder het beslag vallen. In geval van beslag op onroerende zaken, wordt het beslag ingeschreven in de openbare registers.
Als er beslag wordt gelegd onder een derde, bijvoorbeeld een bank, dan zal die derde 4 weken na het beslag een zogenaamde ‘derdenverklaring’ aan de deurwaarder moeten afgeven. In die verklaring moet de derde verklaren of hij iets aan de schuldenaar verschuldigd is en zo ja hoeveel. Zolang het beslag onder de derde ligt, mag hij niet meer aan de schuldenaar betalen.
In een aantal bijzondere gevallen, zoals bij beslag op voorraad of loonbeslag, zal de schuldenaar eerst door de voorzieningenrechter worden gehoord, voordat de voorzieningenrechter beslist of het verlof al dan niet wordt verleend.
Aan het leggen van beslag is de voorwaarde verbonden dat u binnen een door de voorzieningenrechter te bepalen termijn een zogenaamde ‘eis in de hoofdzaak’ instelt. Dat is niets anders dan een procedure, waarin u vordert dat de schuldenaar wordt veroordeeld een bepaald bedrag aan u te betalen. Deze procedure moet in de meeste gevallen binnen 14 dagen nadat het beslag is gelegd, worden ingesteld.
Het leggen van beslag is niet zonder risico’s. Als achteraf komt vast te staan dat u geen vordering op de schuldenaar heeft, dan is het beslag ten onrechte gelegd. Daarmee heeft u als beslaglegger onrechtmatig jegens de schuldenaar gehandeld en bent u aansprakelijk voor de schade die de schuldenaar als gevolg van het gelegde beslag heeft geleden.
Voor het indienen van een verzoekschrift tot het leggen van beslag wordt door de rechtbank griffierecht in rekening gebracht. Voor natuurlijke personen is dat een bedrag van
€ 285 en voor rechtspersonen is dat een bedrag van € 613. Het opstellen van het verzoekschrift door een advocaat zal ook enige tijd in beslag nemen en ook de deurwaarder moet worden betaald. De kosten van het leggen van beslag bedragen dan ook al snel zo’n € 2.000.
Het opheffen van beslag is lastig. Een mogelijkheid is dat de schuldenaar vervangende zekerheid biedt, bijvoorbeeld door het afgeven van een bankgarantie. U als schuldeiser bent dan verplicht mee te werken aan opheffing van het beslag. Als de schuldenaar meent dat u in het geheel geen vordering op hem/haar heeft of indien het beslag onnodig is, dan kan de schuldenaar in kort geding opheffing van het beslag vorderen. De praktijk leert wel dat een beslag niet heel snel wordt opgeheven.
Bij het leggen van beslag komt veel kijken. Wilt u beslag leggen of heeft u vragen over het leggen van beslag, neemt u dan contact met ons op.
Auteur: mr. M.A. (Martijn) Kerkdijk
T: 038 4280088
E: makerkdijk@benthemgratama.nl