De risico’s van renteswaps zijn al enige tijd onderwerp van discussie in de media. Zo heeft de dalende rente veel ondernemers onaangenaam verrast. Ook het tussentijds beëindigen van de lening kan negatieve financiële gevolgen met zich meebrengen. Tijdens procedures komt steeds vaker de vraag naar voren of banken hun klanten wel op de juiste wijze hebben geadviseerd.
Een renteswap is een soort renteverzekering die ondernemingen afsluiten om de variabele rente van een lening op te vangen. De klant sluit een lening met een variabele (Euribor) rente en spreekt met de bank af dat de bank de variabele rente weer aan de klant terugbetaalt en de klant vervolgens aan de bank een vaste rente betaalt. De rentevorm wordt als het ware ‘geruild’. Met een renteswap kan de onderneming de eventueel stijgende rentelasten van de lening ondervangen en houdt de ondernemer stabiele maandlasten. Hoewel de renteswap als financieel product los staat van de lening, zijn de twee in de praktijk wel met elkaar verbonden.
Renteswaps zijn voor de ondernemer interessant zolang de rente stabiel is of stijgt. De risico’s van dit financiële product komen om de hoek kijken wanneer de rente daalt of wanneer de ondernemer de renteswap voor het einde van de looptijd wilt beëindigen of aanpassen.
De dalende rentes hebben tot gevolg dat renteswaps een negatieve marktwaarde hebben ontwikkeld. Is de rente lager dan bij het afsluiten van de renteswap, dan heeft de ondernemer bij het voortijdig eindigen van dit product een financiële verplichting aan de bank. Dat kan om aanzienlijke bedragen gaan, afhankelijk van de omvang van de lening waarvan het renterisico wordt afgedekt, het verschil in rente en de resterende looptijd van de renteswap.
In toenemende mate wordt er geprocedeerd over de vraag of banken hun klanten wel op de juiste wijze hebben geadviseerd. Het gaat daarbij meestal om de vraag of de banken hun klanten voldoende hebben ingelicht over de risico’s die verbonden zijn aan dit product. Op het moment dat een ondernemer zijn bedrijf staakt en als gevolg daarvan zijn financieringen aflost, wordt de negatieve waarde van de renteswap een factor van belang, omdat deze dan moet worden afgerekend. Veel ondernemers zijn zich niet bewust van de financiële consequenties van dit product. Zij beroepen zich tijdens een procedure op dwaling, op de zorgplicht van de banken en eisen schadevergoedingen.
In de tot nu toe gevoerde procedures hebben rechters altijd nog geoordeeld dat er geen sprake is van dusdanige dwaling waardoor de renteswapovereenkomst zou kunnen worden vernietigd. Wel is een aantal rechters inmiddels van mening dat de bank haar zorgplicht had geschonden.
Bijvoorbeeld een uitspraak van het gerechtshof ’s-Hertogenbosch van 15 april 2014. Een beroep op dwaling hield (ook) in deze zaak geen stand, maar volgens het hof had de bank onvoldoende aan haar zorgplicht voldaan. De bank diende de klant volgens het hof voorafgaande aan het sluiten van het product voldoende indringend te waarschuwen voor de bijzondere risico’s die verbonden zijn aan het product. Het hof acht de waarschuwingen die door de bank waren opgenomen in de informatiebrochure en de algemene bepalingen derivatentransacties onvoldoende indringend. Wilt u weten welke factoren het hof daarvoor in overweging nam, lees dan hier verder.
Van belang is daarnaast dat het hof aannemelijk achtte dat de klant (indien goed geïnformeerd) had gekozen voor een vaste rente in plaats van een renteswap. Het gevolg daarvan is dat voor de bepaling van de schade van de klant uitgegaan zal worden van een vergelijking van de situatie waarin de klant nu zit (de negatieve waarde) en de situatie waarin de klant zou hebben gezeten indien de norm niet was geschonden. Indien aannemelijk is dat de klant in plaats van een renteswap een vast rentende lening had afgenomen, is de kans dat bij tussentijdse beëindiging van de lening volgens de geldende productvoorwaarden eveneens een geldbedrag betaald had moeten worden, namelijk een boeterente, groot. Dit kan mogelijk anders zijn indien sprake is van algehele bedrijfsbeëindiging.
Een renteswap kan in bepaalde gevallen een financiële strop voor ondernemers zijn. De dalende rente met als gevolg een negatieve waarde als ook de tussentijdse beëindiging van de lening zijn risico’s waar ondernemers in veel gevallen geen rekening mee hebben gehouden. Heeft u schade geleden als gevolg van een renteswap of wilt u meer informatie over dit onderwerp? Neem dan gerust contact met op met een van onze specialisten van Sector Onderneming & Organisatie.
Auteur: mr. Christine Huisman-de Jong