Het medisch tuchtrecht beschermt hiermee degenen die gebruik maken van de diensten van deze beroepsgroepen. Personen die ontevreden zijn over de ontvangen zorg, kunnen een klacht indienen bij het medisch tuchtcollege. Dit tuchtcollege bestaat uit meerdere leden waaronder medici en juridisch opgeleide personen. Een tuchtrechtprocedure brengt geen hoge kosten met zich mee.
Het medisch tuchtcollege toetst of de klacht van de klager gegrond is. Dat wil zeggen dat het college bekijkt of de beklaagde (de zorgverlener) de gedragsregels heeft nageleefd. Beide partijen kunnen toelichting geven en bewijsstukken indienen, het tuchtcollege kan aanvullend getuigen of deskundigen horen.
Het medisch tuchtcollege beslist uiteindelijk of de klacht wel of niet gerechtvaardigd is en spreekt zich hierover uit. Is de klacht terecht, dan kan het medisch tuchtcollege een waarschuwing, een boete en/of een tijdelijk of permanent verbod om het beroep uit te oefenen opleggen.
Het medisch tuchtcollege is niet bevoegd een schadevergoeding op te leggen maar een positieve uitspraak kan wel goede onderbouwing zijn om een schadevergoeding bij de rechter te vragen.